Bối cảnh cho REDD+ tại Việt Nam: Nguyên nhân, đối tượng và thể chế [Tái bản lần 2]

Việt Nam được công nhận là quốc gia tiên phong khi bắt đầu thực hiện REDD+ vào năm 2009. Báo cáo này là phiên bản cập nhật của Bối cảnh Quốc gia về REDD+ được CIFOR xuất bản lần đầu năm 2012. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy tuy độ che phủ rừng của Việt Nam đã tăng so với năm 2012, việc cải thiện, thậm chí là duy trì chất lượng rừng vẫn còn là một thách thức. Các nguyên nhân dẫn đến mất rừng và suy thoái rừng, bao gồm cả khai thác gỗ hợp pháp và bất hợp pháp, chuyển đổi đất rừng cho các mục tiêu phát triển quốc gia (ví dụ, phát triển thủy điện và cơ sở hạ tầng) và sản xuất nông nghiệp quy mô thương mại, sự yếu kém trong việc thực thi pháp luật và quản lí, vẫn còn tồn tại từ năm 2012 cho đến thời điểm 2017. Tuy nhiên, với những cam kết chính trị ở cấp cao, Chính phủ đã có những nỗ lực tiến bộ đáng kể trong việc giải quyết các nguyên nhân chính, ví dụ như việc phát triển xây dựng các nhà máy thủy điện và mở rộng các vùng trồng cao su.
Kể từ năm 2012, Việt Nam cũng đã ký một số hiệp ước và thỏa thuận thương mại quốc tế quan trọng như Hiệp định Đối tác Tự nguyện (VPA) thông qua Thỏa thuận Tự do Thương mại cũng như Kế hoạch Hành động Thực thi Luật Lâm nghiệp, Quản trị Rừng và thương mại Lâm sản (FLEGT) theo sáng kiến của Liên minh Châu Âu. Các chính sách mới này giúp nâng cao vị thế của ngành lâm nghiệp trong nền kinh tế quốc gia và tạo ra một khung pháp lý mạnh mẽ cùng với các động lực mới cho các nhóm sử dụng rừng và các cơ quan chính phủ tham gia bảo vệ và phát triển rừng. Đồng thời, các luật lệ thị trường và hình thái thương mại quốc tế mới cũng mang đến những thách thức đáng kể cho Việt Nam, đặc biệt khi ngành lâm nghiệp trong nước, vẫn còn được vận hành bởi nhiều doanh nghiệp nhà nước, chưa đáp ứng được các yêu cầu mới này.
Các chính sách biến đổi khí hậu, chiến lược quốc gia về REDD + và thiết lập thể chế của REDD+ đã được cải tiến và sửa đổi theo thời gian. Tuy nhiên, các yêu cầu quốc tế về REDD+ không rõ ràng và phức tạp cùng với hạn chế về kinh phí đã làm suy yếu sự quan tâm của chính phủ cũng như các cam kết chính trị về REDD+. Chính sách REDD+ tại Việt Nam đã cho thấy những tiến bộ đáng kể về các hệ thống giám sát, đánh giá và thẩm tra (MRV), mức phát thải tham chiếu rừng (FREL), và các cơ chế dựa trên hiệu suất và chia sẻ lợi ích qua việc cân nhắc các bài học từ Chương trình Chi trả Dịch vụ Môi trường rừng (PFES). Bằng chứng cũng cho thấy những nỗ lực ngày càng tăng của chính phủ và cộng đồng quốc tế đối với các chính sách lâm nghiệp trong quá trình ra quyết định có sự tham gia và tiến trình xây dựng chính sách bảo vệ an toàn tại Việt Nam trong giai đoạn 2012-2017 cũng khẳng định sự quan tâm của chính phủ đối với việc thực hiện REDD + công bằng. Các tài liệu vể chính sách đã ghi nhận rằng cần phải đẩy mạnh sự tham gia các tổ chức xã hội dân sự (CSO) và các nhóm dân tộc vào quá trình đưa ra quyết định. Tuy nhiên, sự tham gia này hiện vẫn còn mang tình hình thức và hầu như là thụ động. Các quy định của chính phủ về đảm bảo quyền các-bon và quyền sử dụng đất cho các hộ gia đình hiện vẫn đang được xây dựng và chưa có nhiều tiến bộ so với năm 2012.
Hiệu quả của các chính sách REDD+ trong việc giải quyết các nguyên nhân gây mất rừng và suy thoái chưa được chứng minh, mặc dù NRAP sửa đổi gần đây đã được phê duyệt. Tuy nhiên, thực tế là các nguyên nhân của nạn phá rừng và suy thoái nằm ngoài ngành lâm nghiệp và có mối liên hệ chặt chẽ với các mục tiêu phát triển kinh tế quốc gia chỉ ra một con đường khó khăn cho REDD+. Kịch bản thông thường cho REDD + tại Việt Nam chưa được chứng minh, do thị trường các-bon không chắc chắn, yêu cầu ngày càng tăng từ các nhà tài trợ và các nước phát triển, và chi phí thực hiện và giao dịch cao. Các nỗ lực hiện tại hướng đến các kết quả 3E của REDD+ có thể được cải thiện qua các cam kết chính trị mạnh mẽ hơn để giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của mất rừng và suy thoái rừng đến từ tất cả các lĩnh vực, những thay đổi rộng hơn trong khung chính sách tạo ra cả các động lực cũng như rào cản cho việc tránh mất rừng và suy thoái rừng, hợp tác liên ngành, và nguồn vốn cam kết từ cả chính phủ và từ các quốc gia đã phát triển.

---

Download:

---

DOI:

https://doi.org/10.17528/cifor/007615

---

Altmetric score:

Dimensions Citation Count: